Viva Olympia: “winnen is belangrijker dan meedoen”

Op vrijdag 23 juli starten in Japan de uitgestelde Olympische Spelen van 2020. Soms bedenken we bij de Olympische spelen het idee dat “meedoen belangrijker is dan winnen”. Dat is een misverstand. Het was niet zo en het is niet zo.

Niemand weet precies hoe en wanneer de Olympische spelen zijn ontstaan. Uit de beschikbare bronnen hebben historici in ieder geval kunnen achterhalen dat in 776 v Chr., in de nabijheid van een altaar voor de oppergod Zeus die zich bevond in Olympia aan de voet van de Griekse berg Olympus, een hardloopwedstrijd werd gehouden over 192 meter waar veel mensen naar kwamen kijken. Een festijn vooral bedoeld om de Griekse oppergod Zeus, die zetelde op de berg Olympus, te eren. 

Bij aanvang van de Spelen in 724 v Chr. werd een hardloopwedstrijd over 400 meter toegevoegd en vanaf 680 v Chr. werden worstelen, boksen, een race met strijdwagens en een meerkamp (pentatlon) bestaande uit: speerwerpen, verspringen, hardlopen worstelen en discuswerpen, aan het wedstrijdprogramma toegevoegd. Vanaf dat moment ontwikkelde de Spelen zich van een regionale gebeurtenis tot een  evenement waar meerdere stadsstaten uit het oude Griekenland aan deelnamen. Bovendien werden de Spelen uitgebreid naar vijf dagen (in de zomer) waarvan de laatste dag vooral gebruikt werd om door middel van een groot feest de Griekse Goden te eren.

Om deel te kunnen nemen moest je een zoon van vrije Griekse ouders zijn en afkomstig uit één van de Griekse stadsstaten. Vrouwen en slaven waren uitgesloten van deelname en mochten ook geen toeschouwer zijn. Sport paste bij het schoonheidsideaal van de Grieken waar een lenig en gespierd lichaam als het hoogste goed werd gezien. In het onderwijs gingen geestelijke en lichamelijke ontwikkeling hand in hand. In de Griekse stadsstaat Sparta bijvoorbeeld werden jongens (alleen zonen van vrije burgers, dus geen slaven) vanaf hun 7^e jaar getraind in militaire vaardigheden. Door deze beruchte “Spartaanse opvoeding” werden het de geduchte en gevreesde soldaten waar Sparta om bekend stond en won de stad talloze prijzen op de Olympische Spelen.  

Al dagen voor de Spelen stroomde Olympia vol met toeschouwers, die bovenal supporter waren van de eigen helden uit hun stadsstaat, maar er waren ook handelaren, gokkers, prostituees en kunstenaars die het geheel op een soort jaarmarkt of kermis liet lijken. Gedurende de Spelen was er in heel Griekenland een wapenstilstand tussen de vaak onderling ruziënde stadstaten.

Op de eerste dag waren er de wagenrennen en de paardenrace waarbij onbeslagen paarden werden bereden zonder zadel en stijgbeugel. Op de tweede dag stond de vijfkamp (petatlon) op het programma en op de derde en vierde dag waren er vooral de hardloopnummers. Op de vijfde dag kwamen de vechtsporten zoals: boksen, worstelen en een mengvorm daarvan (Pankration) aan bod. Het ging er daarbij vaak niet zachtzinnig aan toe, bloed wilde het toegestroomde volk zien en dat kregen ze vaak ook. Een wedstrijd was pas beslist bij knock-out of opgave. De winnaars van alle afzonderlijke onderdelen kregen een olijftakkrans plus een palmtak en bij thuiskomst een heldenontvangst. Over hen werden gedichten gemaakt en vooral ook schilderijen en beeldhouwwerken. In veel musea verspreid over Europa vind je nu nog de vaak Romeinse namaakbeelden van die overwinnaars terug, te herkennen aan een discus, olijftak of palmtak in de hand.

De Grieken zagen de sport vooral als competitie en wedijver. Het ging hen niet om het meedoen maar winnen en voortreffelijk (areté) zijn. De verliezer telde niet mee, een nederlaag was een schande. Er waren dus ook geen tweede of derde plaatsen. Alleen de winnaar telde.

Nederland start in Japan met ongeveer 300 deelnemers en hoopt op de Spelen het record van 25 medailles (Sydney 2000) te verbeteren. De winnaars zullen we eren en de verliezers zullen we vergeten want “winnen is belangrijker dan meedoen”.

De Afvallende Bal.