Werelden winnen met waterstof

Waterstof heeft de toekomst. Deze mogelijke vervanger van aardgas kan zonder CO2-uitstoot worden omgezet naar elektriciteit. Momenteel zijn er 3 soorten waterstof: grijze, blauwe en groene. De eerste 2 worden gemaakt uit aardgas. Daarbij komt CO2 vrij. Blauwe is uiteindelijk wel schoner, omdat alle vrijgekomen CO2 ondergronds wordt bewaard of wordt hergebruikt in bijvoorbeeld de glastuinbouw. Groene waterstof is duurzaam, omdat dat gemaakt is uit groene stroom (wind of zon) en daarbij geen CO2 vrijkomt. Als grote industrieën straks overschakelen van grijze naar blauwe en groene waterstof is dat gunstig voor de energietransitie. 

Zon en wind

Daarom moet Nederland volgens de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) haast maken met het opschalen van groene waterstof. Dit kan op termijn bijdragen aan bijvoorbeeld een schonere luchtvaart en scheepvaart, schonere industrieën en duurzame verwarming van huizen.

En er zijn meer langetermijnvoordelen volgens project- en programmamanager Ellen van der Heijden van de provincie Noord-Holland. “In de toekomst wekken we vooral elektriciteit op uit zon en wind. Deze elektriciteit kan worden omgezet naar waterstof. Waterstof kun je opslaan én weer terug omzetten naar elektriciteit op het moment dat daar behoefte aan is. Bijvoorbeeld als er op windstille of zonloze dagen weinig elektriciteit wordt opgewekt.” 

Anno 2021 is waterstof al “best dichtbij” voor inwoners, stelt Van der Heijden. Maar nog niet voor huizen. “Je kunt nu een auto op waterstof kopen. Op Schiphol is er al een waterstoftankstation. En binnenkort openen er tankstations in onder andere Alkmaar en Amsterdam. De luchtvaart krijgt er ook mee te maken. Kerosine gaat weg, maar grote vliegtuigen kun je nog niet elektrificeren. Dan moet je er zulke zware accu’s aan hangen dat toestellen bij wijze van spreken niet eens kunnen opstijgen. Dus dan kom je uit bij duurzame brandstoffen, bijvoorbeeld synthetische kerosine gemaakt van waterstof.” 

Oude binnensteden

Ook de gebouwde omgeving lijkt kansrijk voor waterstof. Noord-Holland kent veel oude binnensteden en dit biedt mogelijkheden om waterstof als warmtebron te introduceren. Van der Heijden: “De industrie en het verkeer zullen als eerste waterstof gaan gebruiken. Daarna komt gebruik in de gebouwde omgeving in beeld, maar dat zal ver na 2030 zijn. En alleen als er geen andere manieren zijn om de huizen van het aardgas af te krijgen. Hoe je het toepast in de gebouwde omgeving wordt nog onderzocht.” 

Er zijn nog veel vragen. Zowel technisch als op het gebied van veiligheid. Zoals: welke apparaten in huis moeten worden aangepast bij een 100 procent inzet van waterstof? Of: welke geur krijgt waterstofgas? Belangrijk voor de veiligheid. “Gas heeft van nature geen geur”, zegt Van der Heijden. “Die is eraan toegevoegd zodat wij kunnen ruiken dat we het gas hebben laten openstaan.” Leren, experimenteren en ontwikkelen is nu het devies. Er lopen inmiddels enkele pilots in de gebouwde omgeving. “Maar er moet nog een heleboel water door de Rijn voordat waterstof deel uitmaakt van ons dagelijks leven.”   

Haast maken

Omdat waterstof een cruciale rol kan spelen bij de verduurzaming van de economie adviseerde de Rli het Rijk eind januari om snel landelijke regels te maken. Volgens de Raad kan Nederland uitgroeien tot een topspeler op de waterstofmarkt. Zo zijn ‘onze’ voormalige aardgasbuizen in de grond uitermate geschikt voor het transport van waterstofgas. 

Noord-Holland volgt alle ontwikkelingen op de voet. De provincie zet stevig in op waterstof en kan een belangrijke bijdrage leveren aan het creëren van een waterstofmarkt. Hierin vervullen de havens in het Noordzeekanaalgebied en Den Helder een sleutelrol. 

Aan de Noordzee

“Nederland heeft een heel goede positie voor de internationale waterstofmarkt”, zegt Van der Heijden. “Dat komt door onder andere de ligging aan de Noordzee. Het plan is om daar grote windmolenvelden te realiseren, of energieknooppunten waar direct waterstof wordt geproduceerd. Dit kan vervolgens via de havens in Den Helder en het Noordzeekanaalgebied aan land komen. De haven van Amsterdam richt zich straks op de import, opslag en doorvoer van waterstof en van waterstof afgeleide producten zoals biobrandstof.” 

De noodzaak is helder; zowel voor de Noord-Hollandse economie en werkgelegenheid als voor de energietransitie. “Om de klimaatdoelen van 2030 en 2050 te halen ontkomen we niet aan de inzet van waterstof”, aldus Van der Heijden.