Lezing over het sociale landschap van kastelen

Kastelen en buitenplaatsen vormden niet alleen onderdeel van een fysiek landschap, maar daarnaast ook van het sociale landschap. Zij bezaten bouwkundige elementen (torens, kantelen, grachten) die symbool stonden voor macht, rijkdom en invloed. Bij latere vernieuwingen van het ‘stamslot’ werden deze elementen soms bewust gehandhaafd. Een zaal en een tuin maakten het mogelijk om belangrijke gasten te ontvangen en sociale verhoudingen te bestendigen, dan wel om het stijgen op de sociale ladder mogelijk te maken. 

De positionering in het landschap was niet alleen vanuit militair, maar ook vanuit sociaal oogpunt zorgvuldig gekozen. Als het kasteel er eenmaal stond, kon het fysieke landschap er omheen worden gemanipuleerd om de status van de kasteelheer zo goed mogelijk tot uiting te brengen. Tijdens het naderen van het kasteel ontvouwden de verschillende aspecten van het slot zich in toenemende mate aan de gasten. Zichtlijnen, ruimtelijke effecten en symboliek speelden daarbij een rol. 

Gerard Alders zal deze aspecten demonstreren aan de hand van enkele Noord-Hollandse kastelen en buitenplaatsen, zoals het Kasteel van Egmond, Slot Purmerstein, de Assumburg in Heemskerk, Huis Kostverloren in Amstelveen, de woontoren aan de Breestraat in Beverwijk en het buiten Leeuwenplaats in de Beemster. 

OVER DE SPREKER 

Gerard Alders was provinciaal archeoloog in Noord-Holland en verricht op dit moment uitwerkingen van nog niet gepubliceerd oud onderzoek, vaak van kastelen en buitenplaatsen. Zo schreef hij in de reeks Noord-Hollandse Archeologische Publicaties afleveringen over het onderzoek van slot Purmerstein in Purmerend, van slot Kostverloren in Amstelveen en van de Leeuwenplaats in Middenbeemster. In bewerking zijn publicaties over onder meer slot Assumburg in Heemskerk en de woontoren van Beverwijk-Breestraat. 

Daarnaast werkt hij aan de afronding van zijn proefschrift over de ‘genealogie’ van het landschap in Kennemerland en het achtergelegen veengebied tijdens de middeleeuwen en de nieuwe tijd. Daarbij komen ontwikkelingen rond verschillende thema’s aan de orde, zoals veenontginningen, domeinhoven, kastelen, buitenplaatsen, windmolens, oevermarkten, stolpboerderijen, droogmakerijen, etc. In de Oer-IJ Atlas schreef hij bijdragen over enkele van deze onderwerpen. 

Meer kastelen in de tentoonstelling ‘Op zoek naar ridders en kastelen’ ‘Op zoek naar ridders en kastelen’ presenteert het resultaat van de zoektocht van archeologen die de afgelopen jaren op zoek gingen naar de verdwenen kastelen van Noord-Holland. Er zijn topstukken van vier kastelen uit de buurt van Alkmaar en Heemskerk te bewonderen, waaronder een nooit eerder getoonde bronzen signaalhoorn 

van kasteel de Nieuwburg uit Alkmaar, een zwaard uit Egmond en de sleutels van kasteel Oud Haerlem. De middeleeuwse kasteelheren, ridders en jonkvrouwen komen natuurlijk ook aan bod. 

· Lezing: Gerard Alders 
· Titel: Het sociale landschap van kastelen: enkele voorbeelden bij Noord-Holland 
· Woensdag 20 november 2019, 20-22 uur. Huis van Hilde, Westerplein 6, 1901 NA, Castricum. 
· Kaarten 10 euro, inclusief koffie (vrienden van het Oer-IJ 10 procent korting) 

Reserveren via www.oerij.eu. Een kaartje kopen op de avond van de lezing aan de kassa bij Huis van Hilde kan ook. Wilt u in dat geval zo vriendelijk zijn gepast geld mee te nemen. Pinnen is niet mogelijk. Voor meer info bel 06 1445 1564.